منتديات لغاتى التعليمية

منتديات لغاتى التعليمية (http://www.loghaty.com/vb3/index.php)
-   قسم قواعد النحو (http://www.loghaty.com/vb3/forumdisplay.php?f=47)
-   -   الموجز في قواعد اللغة العربية (أفعال المدح والذم) (http://www.loghaty.com/vb3/showthread.php?t=14255)

ميسا 01-13-2009 07:40 PM

الموجز في قواعد اللغة العربية (أفعال المدح والذم)
 
أفعال المدح والذم

1- أفعال المسموعة وإعرابها
2- الأفعال المقيسة
حين تعبر العرب عن المدح والذم تعبيراً لا يخلو من التعجب، تصوغ له أفعالاً منقولة عن بابها لأَداء هذا المعنى الجديد، على صيغ خاصة لا تتغير، ولذلك كانت هذه الأفعال كلها أفعالاً جامدة لا مضارع لها ولا أمر. وهي صنفان:
أ‌- الصنف الأول: نعم وبئس وساء، وحبذا ولا حبَّذا.
فأما نعم وبئس ففعلان جامدان مخففان من (نَعِم، وبَئِس)، و(ساءَ) أَصلها من الباب الأَول (ساءَ يسوءُ) وهو فعل متعدٍ، فما نقلوه للذم إلى باب (فَعُل): جمُدَ وأَصبح لازماً بمعنى بئس. والتزمت العرب في فاعل نعم وبئس أَن يكون أحد ثلاثة:
1- محلىًّ بـ(أَل) الجنسية، أو مضافاً إلى محلىًّ بها، أَو مضافاً إلى مضاف إلى محلىًّ بها: نعم الرجل خالد، نعم خلقُ المرأَة الحشمة، بئس ابن أخت القوم سليم.
2- أَو ضميراً مميزاً (مفسراً بتمييز): نعم رجلاً فريد، وساءَ خلقاً غضبك.
3- أَو كلمة (ما) بئس ما فعل جارك: ساءَ ما كانوا يصنعون. والمرفوع بعد الفعل والفاعل هو المخصوص بالمدح أو بالذم، إذ معنى (نعم الرجل خالد) أَن المتكلم مدح جنس الرجال عامة (وفيهم خالد طبعاً) ثم خص المدح بـ(خالد) فكأَنما مدحه مرتين. ويعرب المخصوص بالمدح أَو بالذم خبراً لمبتدأ محذوف وجوباً تقديره (هو)، أو (الممدوح أو المذموم)، وكأَن الكلام جوابٌ لسائلٍ سأَل (من عنيت بقولك: نعم الرجل؟). أَما إذا تقدم المخصوص على جملة المدح مثل (خالد نعم الرجل) فيعرب مبتدأً والجملة خبره.
وأَما حبذا: فـ(حَبَّ) فعل ماض جامد و(ذا) اسم إشارة فاعل، والمخصوص بالمدح، خبر لمبتدأ محذوف وجوباً تقديره (هو)، ولا يتقدم على الفعل، ولا يشترط أَن يكون أَحد الثلاثة الماضية في فاعل نعم، فيجوز أَن تقول لا حبذا خليل، وإِذا اتصل بها فاعل غير (ذا) جاز جره بالباءِ الزائدة: أَخوك حَبَّ به جارا.
ب- الصنف الثاني: كل فعل قابل للتعجب يمكن نقله إلى الباب الخامس (فعُل يفعُل) إذا أُريد منه مع التعجب المدحُ أَو الذم. ففعل (فهِم يفهَم) من الباب الرابع (فهم الطفلُ المسأَلة)، أَما إذا زاد فهمه حتى صار يُتَعجَّب من سرعته وأَردنا مدحه قلنا (فهُم الطفل) بمعنى أَن الفهم صار ملكةً فيه وغريزة ثابتة، لأن الباب الخامس خاص بالغرائز مثل: (المحسنتان نبُلتا فتاتين). وإذا أَخبر إنسان بخلاف الواقع قلنا ((كذَب في خبره))، أَما إذا صار الكذب غريزة له ونبغ فيه وأَردنا التعجب من ملازمته له مع ذمة قلنا ((كذُب)). والمعتل اليائي يحول إلى الواو إِذا نقلناه إلى باب ((كرُم)) للمدح أَو الذم: (هَيُؤَ صالحٌ) بمعنى صار ذا هيئة حسنة.
الشواهد
- أ -



1- {ساءَ مَثَلاً الْقَوْمُ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا}
2- فنعم ابن أُخت القوم غيرَ مكذَّبزهيرٌ، حسامٌ مفرد من حمائلأبو طالب
3- تخَيَّرَه فلم يعدِلْ سواهُفنعم المرءُ من رجل تهاميالأسود الليثي4- ((من توضأَ يوم الجمعة فبها ونعمتْ، ومن اغتسل فالغسل أَفضل))حديث شريف
5- {إِنْ تُبْدُوا الصَّدَقاتِ فَنِعِمّا هِيَ} الأَصل فنعم ما هي[البقرة: 2/271]
6- يميناً لنعم السيدان وجدتماعلى كل حالٍ من سحيل ومبرمزهير
السحيل الخيط المفتول، أراد على كل حال من سهل وصعب.
7- أَلا حبَّذا أَهل الملا، غير أَنهإذا ذكرت ميُّ فلا حبَّذا هياذو الرمة

8- فقلت اقتلوها عنكمُ بمزاجهاوحَب بها مقتولة حين تقتلللأَخطل يصف الخمرة

- ب –
9- أَلا حبذا قوماً سُليمٌ، فإِنهموَفْوا، وتواصَوْا بالإِعانة والصبر

10- نعم امرأَيْن حاتم وكعبكلاهما غيث وسيف عضب
11- أَلا حبذا عاذري في الهوىولا حبذا العاذلُ الجاهلُ؟
وحينئذ يلازم الفعل الإفراد مهما يكن المخصوص بالمدح أو الذم مثل: نعم رجليْن خالدٌ وفريد، نعمتْ أو نعم طالباتٍ هندٌ ودعد وسعاد. بئس أخلاقاً الكذبُ والغدر والغش، فالتمييز حينئذ هو الذي يطابق المخصوص تثنيةً وجمعاً.
مما استوفى الشروط المذكورة في باب التعجب

كمبيوتر اسود 02-12-2009 12:16 AM

يسلموووووووووووووووووووو

اصايل 07-11-2009 06:04 PM

السلام عليك أختي ميسا

درس رائع.."

دائمًاهكذا.
دمت بسلام

ديناالجندى 02-22-2015 10:31 AM

رد: الموجز في قواعد اللغة العربية (أفعال المدح والذم)
 
http://www.fnur.bu.edu.eg/
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/departements
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...dical-surgical
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...mmunity-health
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...administration
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...lth-obstetrics
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/mental-health
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...iation-nursing
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/dean-word
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/about-faculty
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...ut-faculty/tip
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...vision-mission
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...-faculty/goals
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...administration
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...previous-deans
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...magies-faculty
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...y/faculty-deps
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...egrees-offered
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...0tanzim11i.jpg
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...d01_Page_1.jpg
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...a%20maaeer.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...a%20edaria.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...wazefi-faculty
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...i%20seyana.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...of%20cover.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...20egtemaea.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/images/pdf/computer.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...a%20edaria.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/images/pdf/fenon.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/images/pdf/maamal.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/images/pdf/maktabat.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/images/pdf/dean.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...%20kharegi.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...%20kharegi.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...%20dakheli.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/images/pdf/hykal.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...amen%20fuc.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...men%20kaaa.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...20maamal12.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...0kh%20amaa.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...%20derasat.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...oshtarayat.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...%20maktaba.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...20mowazana.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...0r%20shbab.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...0talem%20t.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...0talem%20t.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...h%20amleen.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...h%20maamel.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...h%20maamel.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...les%20almy.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/images/pdf/saeq.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...bak%20sehy.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/images/pdf/saraf.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...l%20swetch.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...%20tadrees.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/images/pdf/fehres.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/images/pdf/fawasel.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...%20tadrees.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...h%20amleen.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...b%20arshef.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...0sokrtaria.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...li%20edari.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/images/pdf/kahrobaee.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...%20tadrees.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...n%20khedma.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/images/pdf/mokadema.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...0morasalat.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...uc%20talem.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...%20derasat.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...20mogtamaa.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/main-news
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/main-news/news
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...news/community
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/graduates
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...akhkhregen.pdf
http://bu.edu.eg/portal/index.php?act=306&fid=13
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/conferences
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/workshops
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/relations
http://srv1.eulc.edu.eg/eulc_v5/libraries/start.aspx
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/contact-us
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...-us/access-map
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...11-13-11-48-42
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...ronic-services
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...olidarity-fund
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...es/Fnur_91.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...s-of-employees
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...es/Fnur_86.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...es/Fnur_87.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...es/Fnur_88.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...es/Fnur_89.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...es/Fnur_90.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...es/Fnur_83.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...es/Fnur_84.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...es/Fnur_84.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...es/Fnur_85.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...wa%20batni.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...ed%20atfal.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...a%20nafsia.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...eht%20elom.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...20manshora.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...20bahtheya.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...tafizia123.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...20bahtheya.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/students
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/studies
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...munity-service
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/quality-unit
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/projects
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/ictp
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...-services/chat
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...0ola%20nur.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...ania%20nur.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...ltha%20nur.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...beaa%20nur.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/places
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...%20legan_2.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/images/news/tamred11.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/programms
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...ramms/1st-year
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image.../a7laq%201.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...t/asas%201.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...amreed%201.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/images/pasology.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...t/tashree7.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...at/paktria.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...qrrat/tfyl.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...t/fsyology.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...rrat/kemia.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...rrat/kemia.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...at/mstl7at.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...ramms/2nd-year
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...7%207arega.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...rrat/t3zia.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...y%20health.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...rrat/gldia.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...mqrrat/com.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...qrrat/ramd.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...7%207arega.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...rrat/sdria.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...7%207arega.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...rrat/sdria.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...cardiology.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...rat/3sabia.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...qrrat/3zam.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...armacology.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...20services.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...ramms/3rd-year
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...%20nursing.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...3lm%20nafs.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...%20surgery.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...qrrat/7qoq.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...qrrat/7qoq.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...20medicine.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...20medicine.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...20medicine.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...toxicology.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...toxicology.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...%20nursing.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...rat/tamred.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...0education.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...ramms/4th-year
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...y%20health.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...idemiology.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...%20nursing.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...psychiatry.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...management.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...%20methods.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...rat/3laqat.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...qrrat/e7sa.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...t/e7sa%202.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...0education.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...at/mosneen.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/stu-union
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/youth
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...at%20m%201.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...al%20kwmya.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...nsheta%203.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...t%20taalem.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...sat%20kbol.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/images/pdf/kawaed.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...ab%20gawda.pdf


الساعة الآن 01:19 PM بتوقيت مسقط

Powered by vBulletin® Version 3.8.12 by vBS
Copyright ©2000 - 2024, Jelsoft Enterprises Ltd.
:: جميع الحقوق محفوظة لمنتديات لغاتى التعليمية ::